Spis treści:
Wprowadzenie
Wprowadzenie
1. Zasoby gospodarstwa rolnego, które można wykorzystać w agroturystyce
2. Adaptacja gospodarstwa rolnego do działalności agroturystycznej
3. Klasyfikacja zasobów infrastruktury lokalnej wykorzystywanej w agroturystyce
4. Nakłady finansowe na adaptację gospodarstwa
Bibliografia
Wprowadzenie
Turystyka wiejska obejmuje różne formy turystyki uprawiane
na wsi. Jedną z nich jest agroturystyka. Jej specyficzną cechą jest
wykorzystanie zasobów czynnego gospodarstwa rolnego oraz infrastruktury
lokalnej. Przystosowanie gospodarstwa do przyjmowania turystów wymaga
poniesienia nakładów finansowych związanych z inwestycjami budowlanymi oraz
wyposażeniem pomieszczeń mieszkalnych.
1. Zasoby gospodarstwa rolnego, które można
wykorzystać w agroturystyce
Pojęcie „zasoby”
W ekonomii pojęciem „zasoby” określa się wszystkie
materialne i niematerialne składowe, które są niezbędne do wytwarzania dóbr i
usług. Należą do nich: zasoby naturalne (grunty, atmosfera, wody, rośliny),
zasoby ludzkie (podaż pracy, wykształcenie, umiejętności, predyspozycje),
kapitał (maszyny, urządzenia, wyposażenie, budowle, infrastruktura, środki
finansowe).
Definicja
„gospodarstwa rolnego”
Na podstawie art. 553 Kodeksu cywilnego „za gospodarstwo
rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich
częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić
zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem
gospodarstwa rolnego” (Kodeks cywilny 1964).
Ustawa o podatku rolnym definiuje „gospodarstwo rolne” jako
obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki
rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z
wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż
działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha
przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby
fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki
nieposiadającej osobowości prawnej (Ustawa o podatku rolnym 1984).
W ujęciu ekonomicznym „gospodarstwo rolnicze” jest to
jednostka techniczno-produkcyjna wyodrębniona pod względem organizacyjnym, stanowiąca zespół trzech
czynników produkcji (zasobów): ziemi, pracy i kapitału, nastawiona na
wytwarzanie produktów rolniczych (Ziętara 2009).
Agroturystyka
Agroturystyka
jest formą turystyki wiejskiej,
stanowiącą specyficzne przedsięwzięcie turystyczne w funkcjonującym
gospodarstwie rolnym, organizowane przez rodzinę rolniczą na bazie zasobów
własnego gospodarstwa oraz walorów turystycznych okolicy, a także we współpracy
z lokalną społecznością, dla turystów poszukujących ciszy i spokoju,
zainteresowanych życiem i obyczajami wsi (Wojciechowska 2009, s. 22).
Działalność agroturystyczna oznacza więc świadczenie
usług w czynnym gospodarstwie rolnym, wypoczynek bezpośrednio w zagrodzie,
połączony z obserwacją i uczestnictwem w codziennych zajęciach gospodarzy oraz
z korzystaniem z produktów i usług gospodarstwa.
Wykorzystanie
zasobów gospodarstwa rolnego
Podstawowym zasobem gospodarstwa rolnego wykorzystywanym w
działalności agroturystycznej są zasoby naturalne,
obejmujące: grunty orne, łąki, pastwiska, sady, ogródki przydomowe, parki,
lasy, stawy, zbiorniki wodne, torfowiska. Atrakcyjność turystyczna gospodarstwa
uzależniona jest w dużym stopniu od trzech elementów środowiska (walorów
przyrodniczych): lesistości, jeziorności oraz urozmaiconej rzeźby terenu na
terenie gospodarstwa i w jego bezpośrednim otoczeniu. Decydujący jest również
tradycyjny układ pól (np. niwowy, szachownicowy), zadrzewienia śródpolne,
miedze, żywopłoty. Atrakcje przyrodnicze to również: miejsca obserwacji ptaków,
miejsca do obserwacji gwiazd, wąwozy, urwiska, plaże, strumienie, rzeki, źródła,
utwory geologiczne, wodospady, bagna, rezerwaty, niezwykła flora i fauna, parki
narodowe, pomniki przyrody itp.
Najważniejsze dla działalności usługowej w gospodarstwie są
zasoby ludzkie, czyli właściciele
gospodarstwa agroturystycznego,
ich praca, wiedza, doświadczenie, umiejętności i przedsiębiorczość. Jolanta
Wojciechowska wyróżnia sześć grup właścicieli (tab. 1.1), biorąc pod uwagę: wiek, wykształcenie, motywację i
strategię działalności, (Wojciechowska
2009).
Tabela 1.1. Właściciele gospodarstw agroturystycznych
Grupa
|
Cechy
|
Młodzi właściciele
|
Wiek: 20–39 lat, wyższe wykształcenie rolnicze
lub agroturystyczne. Działalność agroturystyczna jest ich głównym źródłem
utrzymania, prowadzą aktywną, rozwojową strategię działalności
agroturystycznej.
|
Właściciele w wieku średnim
|
Wiek: 40–59 lat, wykształcenie średnie,
przeważnie pozarolnicze, ukończyli kursy z zakresu agroturystyki. Pracują
także poza rolnictwem, działalność agroturystyczną traktują jako alternatywne
źródło dochodu.
|
Właściciele w wieku starszym
|
Powyżej 60 lat, posiadają wykształcenie
rolnicze zawodowe. Działalność agroturystyczna stanowi alternatywne źródło
dochodu. Cenią sobie kontakty z turystami, obowiązki spoczywają głównie na
kobiecie.
|
Małżeństwa, w których jest równowaga liderów
|
Młode osoby o wykształceniu rolniczym.
Działalność agroturystyczna jest dla nich ważnym lub jedynym źródłem dochodu,
podejmują strategię rozwoju gospodarstwa.
|
Małżeństwa, w których jest jeden lider
|
Prowadzą umiarkowaną strategię rozwoju
gospodarstwa. Kobieta jest najczęściej liderem i inicjatorem przedsięwzięcia.
|
Właściciele-„samotnicy”
|
Osoby młode lub w średnim wieku, często o
wykształceniu rolniczym. Dla młodszych to główne źródło dochodu, dla
starszych alternatywne, dążą do specjalizacji oferty, np. w ceramice czy
koronkarstwie.
|
Źródło: Wojciechowska 2009, s. 75–77.
Zasoby kapitałowe wykorzystywane są jako maszyny i sprzęt
rolniczy (zwłaszcza tradycyjny), zabudowania mieszkalne stanowiące bazę
noclegową i gastronomiczną, zabudowania inwentarskie. Tradycyjna architektura
wiejska lub dworska, stare stodoły, obory, spichlerze, młyny, kuźnie, wiatraki,
studnie stanowią walory pozaprzyrodnicze (kulturowe), mające duży wpływ na atrakcyjność turystyczną
gospodarstwa agroturystycznego.
2.
Adaptacja
gospodarstwa rolnego do działalności agroturystycznej
Działania adaptacyjne gospodarstwa rolnego do działalności
agroturystycznej polegają przede wszystkim na stworzeniu bazy noclegowej oraz
zaplecza gastronomicznego. Najprostsza forma polega na przygotowaniu
pomieszczeń dla turystów bez przebudowy. Działania ograniczają się wówczas
tylko do uzupełnienia wyposażenia, poprawienia estetyki, malowania ścian.
Rozbudowa lub adaptacja pomieszczeń może obejmować wykonanie poddasza użytkowego,
rozbudowę domu, adaptację pomieszczeń nieużytkowanych, pomieszczeń
gospodarczych czy budowę domków letniskowych.
Według Ustawy Prawo budowlane przez roboty budowlane należy
rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Odbudowa jest
odtworzeniem obiektu budowlanego w tym samym miejscu i o tych samych
charakterystycznych parametrach wymiarowych i o zbliżonym wyglądzie
zewnętrznym. Rozbudowa zaś to budowa polegająca na
zwiększeniu powierzchni zabudowy istniejącego obiektu budowlanego. Nadbudowa to rodzaj budowy, którego
wynikiem jest zwiększeniu ilości kondygnacji, bez zmiany powierzchni zabudowy,
np. dobudowanie piętra w budynku. Przebudowa jest
przeprowadzaniem robót budowlanych, których efektem jest zmiana parametrów
użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego. Remont to przeprowadzanie w obrębie
istniejącego obiektu budowlanego robót budowlanych, mających na celu na przywrócenie stanu pierwotnego
(Ustawa Prawo budowlane).
3. Klasyfikacja zasobów infrastruktury
lokalnej wykorzystywanej w agroturystyce
Działalność agroturystyczna wykorzystuje zasoby
infrastruktury lokalnej. Wszystkie elementy infrastruktury powstałe z myślą o
turystach lub wykorzystywane przez turystów nazywamy infrastrukturą turystyczną lub zagospodarowaniem
turystycznym.
Tabela 1.2. Zagospodarowanie turystyczne
Podział ogólny
|
Podział szczegółowy
|
Przykłady
|
Urządzenia i usługi
turystyczne
|
Noclegowe
|
Usługi noclegowe w gospodarstwach
agroturystycznych
|
Żywieniowe
|
Usługi gastronomiczne w gospodarstwach
agroturystycznych, restauracje, bary
|
|
Transportowe
|
Przystanie jachtowe, kajakowe, parkingi,
usługi autokarowe, wyznaczone szlaki turystyczne, ścieżki przyrodnicze,
ścieżki rowerowe, wyciągi narciarskie, narciarskie trasy biegowe,
wynajmowanie samochodów, pomoc drogowa
|
|
Rekreacyjno-sportowe
|
Kąpieliska, boiska, stoki narciarskie, korty,
pola golfowe, baseny, hale sportowe, place zabaw, wypożyczalnie sprzętu rekreacyjnego
|
|
Rozrywkowo-kulturalne
|
Ośrodki kultury, dyskoteki, galerie sztuki,
wystawy, muzea, skanseny, biblioteki
|
|
Handlowo-usługowe
|
Sklepy, stragany, sklepy z pamiątkami, punkty
usługowe
|
|
Informacyjne
|
Punkty informacji turystycznej, usługi
przewodnickie
|
|
Inne
|
Punkty widokowe
|
|
Urządzenia i usługi
paraturystyczne |
Infrastruktura techniczna
|
Linie energetyczne,
wodociągi, gazociągi, kanalizacja
|
Infrastruktura transportowa
|
Drogi gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe,
linie kolejowe, dworce, przystanki
|
|
Infrastruktura społeczna
|
Ośrodki zdrowia, szpitale,
apteki, szkoły, kościoły
|
|
Publiczno-administracyjne
|
Poczty, urzędy
administracji samorządowej i rządowej
|
|
Finansowo-ubezpieczeniowe
|
Placówki bankowe,
bankomaty, firmy ubezpieczeniowe
|
|
Bezpieczeństwa i porządku
|
Posterunki policji, straży
pożarnej
|
Źródło: opracowanie na podstawie Kowalczyk 2010.
4.
Nakłady
finansowe na adaptację gospodarstwa
Nakłady finansowe na adaptację gospodarstwa rolnego na potrzeby
działalności agroturystycznej obejmują koszty inwestycji budowlanych oraz
koszty zakupu materiałów i wyposażenia jednostek mieszkalnych, węzłów
higieniczno-sanitarnych, kuchni, sali obsługi konsumenta. Dodatkowe koszty
związane są z zakupem urządzeń i sprzętu rekreacyjnego.
Koszty inwestycji budowlanej są uzależnione od wielu czynników:
·
zakresu
prac budowlanych,
·
powierzchni
przebudowanej,
·
rodzaju
użytej technologii i materiałów,
·
zużycia
technicznego i funkcjonalnego budynków.
Koszty inwestycji,
oprócz prac budowlanych (robocizna, materiały, praca sprzętu, koszty pośrednie,
zysk), obejmują również
koszty procedur administracyjnych (projekt, uzgodnienia, prace geodezyjne,
zezwolenia).
Średnia cena budowy 1 m2 powierzchni użytkowej
domu w Polsce wraz z materiałami,
wynosiła w sierpniu 2013 r. 2 789
zł (cena obejmuje takie prace jak: roboty ziemne, fundamenty, ściany podziemia
oraz stropy nad podziemiem i schody, izolacje przeciwwilgociowe, ściany
nadziemia, stropy, schody i podesty, ścianki działowe, konstrukcja dachu, przyłącza instalacyjne,
izolacje, stolarka okienna i drzwiowa, instalacje wewnętrzne, tynki, podłogi,
posadzki, wykładziny, ocieplenia i elewacje).
Szacunkowe ceny robót budowlanych, wykończeniowych znajdują
się na stronie:
Koszt wyposażenia gospodarstwa agroturystycznego zależy od
zakładanej liczby gości, liczby pokoi,
rodzaju i jakości wyposażenia, formy wyżywienia. Przykładowe koszty wyposażenia
jednostki mieszkalnej przedstawiono tabeli 1.3.
Tabela 1.3. Przykładowe koszty wyposażenia jednostki
mieszkalnej bez węzła higieniczno-sanitarnego w gospodarstwie agroturystycznym
Jednostka mieszkalna
|
Ilość
|
Cena [zł]
|
Wartość [zł]
|
Łóżko 2-osobowe, stelaż
|
1
|
1500
|
1500
|
Materac 180×200
|
1
|
3000
|
3000
|
Stolik nocny
|
2
|
300
|
150
|
Szafa garderobiana
|
1
|
1500
|
1500
|
Biurko
|
1
|
600
|
600
|
Bagażnik
|
1
|
400
|
400
|
Stolik okolicznościowy
|
1
|
350
|
350
|
Krzesło
|
2
|
450
|
900
|
Fotele wypoczynkowe
|
1
|
1400
|
1400
|
Wieszak z lustrem
|
1
|
350
|
350
|
Lampka nocna
|
2
|
300
|
600
|
Lampa biurkowa
|
1
|
200
|
200
|
Lampa podłogowa
|
1
|
400
|
400
|
Lampa sufitowa
|
1
|
350
|
350
|
Telefon
|
1
|
200
|
200
|
Telewizor LCD
|
1
|
900
|
900
|
Wykładzina dywanowa [m2]
|
15
|
70
|
1050
|
Zasłony zaciemniające
|
1
|
250
|
250
|
Karnisze
|
1
|
300
|
300
|
Zestaw do czyszczenia odzieży, obuwia, igielnik
|
1
|
30
|
30
|
Torba na bieliznę
|
1
|
15
|
15
|
Kosz na śmieci
|
1
|
50
|
50
|
Sejf pokojowy
|
1
|
500
|
500
|
Minibar
|
1
|
500
|
500
|
Szklanka
|
2
|
10
|
20
|
Element dekoracyjny – reprodukcja
|
1
|
80
|
80
|
Razem:
|
15 595
|
||
Źródło: opracowanie własne autora
Bibliografia
Literatura
obowiązkowa
Knecht D., Agroturystyka w
agrobiznesie, C.H. Beck, Warszawa 2009.
Mikuta B., Żelazna
K., Organizacja ruchu turystycznego na
wsi, Format – AB, Warszawa 2004.
Sikora J., Agroturystyka. Przedsiębiorczość na obszarach
wiejskich, C.H. Beck, Warszawa 2012.
Literatura dodatkowa
Czerwińska-Jaśkiewicz
M., Marketing w agroturystyce, Difin,
Warszawa 2013.
Derek M., Kowalczyk
A., Zagospodarowanie turystyczne,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Przezbórska L.,
Sznajder M., Agroturystyka, PWE,
Warszawa 2005.
Ustawa z dnia 15
listopada 1984 r. o podatku rolnym, Dz.U. 1984 r. Nr 52, poz. 268, z późn.
zm.
Ustawa z dnia 23
kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz.U. 1964 r. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.
Ustawa z dnia 7 lipca
1994 r. Prawo budowlane, Dz.U. 1994 r. Nr 89, poz. 414, z późn.
zm.
Wojciechowska J., Procesy i uwarunkowania rozwoju
agroturystyki w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009.
Ziętara W., Miary wielkości gospodarstw i
przedsiębiorstw rolniczych,
[w:] Roczniki nauk rolniczych, seria
G, t. 96, z. 4, SGGW, Warszawa
2009.
Netografia
