Spis treści modułu
Wprowadzenie
1.
Pojęcie,
struktura i cykl życia produktu turystycznego
2.
Charakterystyka
produktów turystyki wiejskiej
3.
Klasyfikacja
usług turystycznych
4.
Klasyfikacja
imprez turystycznych
5.
Oczekiwania
klientów wobec imprez turystycznych
6.
Oczekiwania
klientów wobec usług turystycznych
Bibliografia
Wprowadzenie
Turystyka wiejska obejmuje wszystkie formy
wypoczynku na obszarach wiejskich wykorzystujące walory przyrodnicze i
kulturowe wsi. Istotą turystyki wiejskiej jest bezpośredni kontakt z życiem wiejskim,
folklorem, kontakt ze zwierzętami, możliwość uczestnictwa w pracach rolnych.
Popularnym rodzajem turystyki wiejskiej jest agroturystyka definiowana jako
wypoczynek w czynnym gospodarstwie rolnym nazywanym gospodarstwem
agroturystycznym. Na obszarach cennych przyrodniczo i kulturowo rozwija się ekoturystyka,
której głównym celem jest poznawanie przyrody z poszanowaniem jej praw. W
gospodarstwach agroturystycznych stosujących ekologiczne metody produkcji
rolnej rozwija się ekoagroturystyka.
Produkt turystyczny,
usługa turystyczna, impreza turystyczna to podstawowe terminy występujące w
działalności turystycznej. Produkt turystyczny może być nie tylko dobrem
materialnym, np. pamiątką,
ale i usługą turystyczną. Złożony produkt turystyczny, obejmujący cząstkowe usługi noclegowe i
transportowe określany jest jako impreza turystyczna. W module I przedstawiono
klasyfikację produktów, usług i imprez turystycznych. Na najlepszych
przykładach w Polsce scharakteryzowano produkty turystyki wiejskiej oraz
określono oczekiwania klientów wobec imprez i usług turystycznych. Specyficzna
cecha produktów turystycznych polega na tym, że o ich jakości przekonujemy się
dopiero w trakcie pobytu na imprezie lub podczas korzystania z usług
turystycznych.
1. Pojęcie, struktura i cykl życia produktu
turystycznego
Produkt
turystyczny
Produkt turystyczny to wszystkie towary, usługi i atrakcje
oferowane turyście w celu zaspokojenia jego potrzeb i pragnień.
Tabela 1.1. Rodzaje produktów turystycznych
Produkt
turystyczny
|
Przykłady
|
Rzecz
|
Mapy,
przewodniki, pamiątki, plecaki turystyczne, namioty turystyczne, ubrania
turystyczne.
|
Usługa
|
Usługa
gastronomiczna, hotelarska, przewodnicka, transportowa, ubezpieczeniowa.
|
Wydarzenie
|
Imprezy
plenerowe, festiwale, koncerty, imprezy sportowe, dożynki, odpusty, np.
Jarmark Dominikański w Gdańsku, Tour de Pologne, Festiwal Folkloru Górali
Polskich w Żywcu, Przystanek Woodstock, Air Show w Radomiu, Festiwal
Edynburski, Glastonbury Festival.
|
Impreza
|
Zestaw
kilku usług i dóbr materialnych oferowanych w formie pakietu przez
organizatorów turystyki, np. wczasy, rajd, wycieczka.
|
Obiekt
|
Obejmuje
pojedynczą atrakcję turystyczną z usługami towarzyszącymi, np. zamek, pałac,
muzeum, kopalnia, pomnik przyrody, jaskinia, wodospad.
|
Szlak
|
Składa
się z wielu obiektów turystycznych, połączonych ze sobą oznakowanym w terenie
lub na mapie szlakiem pieszym, rowerowym, samochodowym, kajakowym, np. Szlak
Orlich Gniazd, Szlak Zamków Gotyckich, EuroVelo – sieć szlaków rowerowych,
Główny Szlak Beskidzki.
|
Obszar
|
Produkty
turystyczne na wydzielonym geograficznie obszarze, np. produkt turystyczny
obszaru Trójstyku Polska – Czechy – Słowacja, regionalny produkt turystyczny
– Wigierski Park Narodowy, produkt turystyczny gmin powiatu limanowskiego.
|
Źródło: opracowanie własne autora na podstawie Kaczmarek, Stasiak,
Włodarczyk 2002
Wyróżniamy produkty turystyczne proste (rzecz, usługa) oraz złożone, składające się z większej ilości
produktów prostych (wydarzenie, impreza, obiekt, szlak, obszar).
Składniki produktu
turystycznego
Wyróżnia się pięć głównych składników produktu
turystycznego:
·
atrakcje i
środowisko miejsca docelowego;
·
infrastruktura
i usługi miejsca docelowego (baza noclegowa, baza gastronomiczna, transport,
aktywny wypoczynek, usługi informacyjne, sklepy z pamiątkami, wypożyczalnie
sprzętu);
·
dostępność
miejsca docelowego (koszt, jakość, szybkość i częstotliwość połączeń komunikacyjnych);
·
wizerunek i
postrzeganie miejsca docelowego;
·
cena
płacona przez turystę za przejazd, zakwaterowanie, wyżywienie i korzystanie z
atrakcji miejsca docelowego (Middleton 1996).
Struktura produktu
turystycznego
Wyróżnić możemy trzy podstawowe elementy produktu
turystycznego:
·
rdzeń
(istotę) produktu,
·
produkt
rzeczywisty (podstawowy),
·
produkt poszerzony
(ulepszony).
Rdzeń produktu
wiąże się z zaspokojeniem podstawowego motywu podróży, np. kontaktu z przyrodą, poznania życia na wsi,
uczestnictwa w pracach rolniczych. Produkt
rzeczywisty zawiera usługi umożliwiające realizację podróży, np. usługi noclegowe,
gastronomiczne, transportowe. Produkt
poszerzony obejmuje składniki dodatkowe, poszerzające zakres usług
podstawowych, np. nauka
rękodzieła czy gra na instrumentach ludowych. Dodatkowo wyróżnia się produkt potencjalny obejmujący
elementy, które w przyszłości mogą wzbogacić ofertę, np. po ukończeniu budowy stajni. Z punktu widzenia
konsumenta struktura produktu obejmuje również produkt oczekiwany i psychologiczny.
Produkt oczekiwany to oczekiwania
turysty decydującego się nabyć określony produkt,
dotyczące jakości usług, czystości pokoi, smacznych, bogatych śniadań,
atrakcyjnych animacji. Produkt
psychologiczny to pozytywne lub negatywne odczucia, wspomnienia po
konsumpcji produktu turystycznego,
np. po powrocie z wczasów w gospodarstwie agroturystycznym (Nowakowska 2009).
Cykl życia
produktu turystycznego
Produkty znajdujące się na rynku przechodzą przez cztery
fazy życia:
·
wprowadzenie – produkt nie jest jeszcze znany na
rynku, sprzedaż rośnie powoli, działania marketingowe nakierowane są na
kreowanie produktu, zachęcenie do wypróbowania go;
·
wzrost – produkt jest już znany na rynku, sprzedaż rośnie szybko,
zwiększają się również zyski producenta, działania marketingowe skierowane są
na maksymalizację udziału w rynku;
·
dojrzałość – następuje nasycenie rynku i stopniowe
spowolnienie sprzedaży, spadają również zyski, podejmowane są działania mające
na celu utrzymanie się na rynku;
·
spadek – brak zainteresowania produktem, gwałtownie spada
sprzedaż, zysk zamienia się w stratę.
·
faza
eksploracji – niewielki ruch turystów indywidualnych, odkrywanie nieznanych
atrakcji turystycznych miejscowości, obszaru, brak zainteresowania inwestorów;
·
faza
wprowadzenia – wzrost ruchu turystycznego, zainteresowanie miejscowością inwestorów,
kreowanie produktu turystycznego;
·
faza
rozwoju – dalszy rozwój produktu turystycznego, maksymalny ruch turystyczny,
gwałtowny rozwój infrastruktury turystycznej, turystyka staje się głównym
źródłem dochodu mieszkańców;
·
faza
konsolidacji (zwana również fazą prosperity) – długotrwała, wysoka i stabilna
pozycja miejscowości na rynku turystycznym;
·
faza
rozkwitu (stagnacji) – następuje zmniejszenie zainteresowania miejscowością,
odpływ turystów, obszar staje się niemodny, pogarsza się jakość usług, liczne
problemy społeczne i ekonomiczne (Butler 1980).
Faza stagnacji może przejść w fazę upadku lub, po podjęciu działań
rewitalizujących, w fazę
odrodzenia i powrót do fazy rozkwitu.
Rysunek 1.3. Cykl ewolucji obszaru turystycznego
2.
Charakterystyka
produktów turystyki wiejskiej
Produkt turystyki wiejskiej to kompozycja
walorów naturalnych i kulturowych, infrastruktury oraz usług, dostępnych za konkretną
cenę, które umożliwiają spędzanie czasu wolnego na terenach wiejskich, w
otoczeniu przyrody i w ścisłym związku ze społecznością lokalną (PART 2012).
Produkty turystyki wiejskiej powinny powstawać w miejscach
charakteryzujących się autentycznym wiejskim charakterem przyrodniczym i
kulturowym. Skierowane powinny być do turystów indywidualnych, których głównym
motywem jest wypoczynek w ciszy i spokoju oraz motyw poznawczy – poznanie
wiejskiego stylu życia oraz obserwacja przyrody.
Podstawowe formy aktywności turystycznej na obszarach
wiejskich to:
·
wypoczynek
połączony z uczestnictwem w życiu społeczności wiejskiej;
·
wycieczki
piesze, rowerowe, konne o charakterze przyrodniczym i krajoznawczym;
·
wędkarstwo;
·
łowiectwo;
·
kontakt ze
zwierzętami;
·
udział w
pracach gospodarskich;
·
poznanie
tradycyjnej kuchni, zawodów i sztuki ludowej.
Tabela 1.2. Składniki i cechy produktu turystyki
wiejskiej
Składniki
|
Cechy
|
Miejsce
|
Wieś –
przestrzeń sprzyjająca swobodzie poruszania, styczność z naturą oraz
możliwość kontaktu ze środowiskiem przyrodniczym.
Gospodarstwo
rolne – sprzyjające kontaktom z ludnością rolniczą, zwierzętami domowymi i
dzikimi oraz zapoznaniu się z pracami rolnymi i rzemieślniczymi.
|
Atrakcje
|
Krajobraz, klimat, lasy, jeziora, góry, rolnictwo, świeże
powietrze, cisza, spokój, niewielki ruch.
|
Zakwaterowanie
|
Pokój
gościnny, mieszkanie/dom, kwatera grupowa, pole namiotowe, kempingi,
schroniska lub wiejski pensjonat.
|
Wyżywienie
|
Całodzienne
wyżywienie lub możliwość zakupu świeżych produktów z gospodarstwa do
samodzielnego przyrządzenia posiłków, możliwość zapoznania się z wiejską
kuchnią i spożywania potraw regionalnych.
|
Usługi
|
Podstawowe
– zakwaterowanie i wyżywienie.
Dodatkowe
– wędkowanie, myślistwo, zbieranie i suszenie ziół, owoców i grzybów, jazda
konna i na rowerze, wypożyczenie konia, bryczki, sprzętu sportowego,
organizowanie kuligów, sprzedaż wyrobów rzemieślniczych, oprowadzanie po
regionie.
|
Kupno
usług
|
Bezpośrednio
lub za pośrednictwem stowarzyszeń agroturystycznych, czasami biur podróży.
|
Obsługa
|
Bezpośredni
i przyjazny kontakt z osobami przyjmującymi turystów, gościnność i atmosfera
sprzyjająca nawiązaniu wzajemnych więzi, a wraz z tym przyjazdom w przyszłości.
|
Inne
|
Rozwijanie
zainteresowań, zdobywanie nowych umiejętności, poznawanie folkloru i
zwyczajów rodzin wiejskich oraz kultury regionalnej, aktywny wypoczynek w
wiejskiej przestrzeni.
|
Źródło: Sikora 2012, s. 136
Zgodnie z Marketingową
strategią Polski w sektorze turystyki na lata 2012–2020 turystyka na
terenach wiejskich,
obejmująca: pobyty w gospodarstwach agroturystycznych, ekoturystycznych,
imprezy folklorystyczne, rzemiosło ludowe, zwiedzanie parków narodowych,
rezerwatów, należy do
strategicznych produktów markowych.
Przykłady markowych produktów turystyki wiejskiej:
Miodobranie Kurpiowskie, Podlaski Szlak Bociani, Weekend w Rzeczpospolitej
Ptasiej, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, Kraina
w Kratę, Kraina Żubra, Kurpiowszczyzna.
Polska Agencja Rozwoju Turystyki stworzyła listę 10
flagowych produktów turystyki wiejskiej w Polsce. Znalazły się na niej:
1.
Uroczysko Zaborek – zabytkowy, ponad 50-hektarowy kompleks
starej drewnianej architektury przystosowanej do potrzeb hotelowych, położony
na terenie Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu (http://www.zaborek.com.pl).
2.
Małopolska Wieś Pachnąca Ziołami – szlak łączący 22 gospodarstwa w Małopolsce,
specjalizujące się w uprawie i wykorzystaniu ziół (http://szlakimalopolski.mik.krakow.pl/?szlaki=malopolska-wies-pachnaca-ziolami).
3.
Ziołowy Zakątek – gospodarstwo agroturystyczne na
Podlasiu z ogrodem ziołowym, posiadającym największą w Polsce kolekcję roślin
leczniczych (http://ziolowyzakatek.pl).
4.
Tatarska Jurta – gospodarstwo agroturystyczne na Podlasiu,
promujące kulturę tatarską (http://www.kruszyniany.pl).
5.
Kapkazy – Szkoła Wrażliwości – gospodarstwo agroturystyczne położone
w województwie świętokrzyskim, będące miejscem spotkań artystów i miłośników
sztuki (http://www.kapkazy.art.pl).
6.
Karczma Kaliska – gospodarstwo agroturystyczne położone
w Wielkopolsce, oferujące edukację historyczną i ekologiczną oraz udział w
inscenizacjach (http://www.agroturystyka.kalisz.pl).
7.
Trzy Świerki – gospodarstwo agroturystyczne położone
na Mazurach, oferujące bogatą ofertę aktywnego spędzania wolnego czasu oraz
tradycyjną kuchnię (http://www.trzyswierki.dt.pl).
8.
Kowalska Wioska w Wojciechowie – połączenie gospodarstwa
agroturystycznego w województwie lubelskim z tradycyjną działalnością
gospodarską (http://www.czerniec.pl).
9.
Wilcza Jama – gospodarstwo agroturystyczne w
Bieszczadach z wyśmienitą kuchnią myśliwską (http://www.wilczajama.pl/).
Siedem
Ogrodów – gospodarstwo agroturystyczne w otoczeniu
ogrodów, położone w województwie zachodniopomorskim (http://www.7ogrodow.pl).Zasoby dla tego tematu
