9. Wyposażenie bazy do prowadzenia usług turystycznych

Spis treści:Wprowadzenie
1.      Wyposażenie bazy noclegowej

2.      Wyposażenie bazy żywieniowej
3.      Wyposażenie bazy sportowo-rekreacyjnej
Bibliografia


Wprowadzenie
Na sukces gospodarstwa agroturystycznego składa się wiele elementów. Jednym z ważniejszych jest wyposażenie. Od jakości poszczególnych elementów, np. łóżka, często zależy ocena całego gospodarstwa agroturystycznego. Wyposażenie bazy do prowadzenia usług agroturystycznych obejmuje wyposażenie bazy noclegowej, żywieniowej oraz sportowo-rekreacyjnej.

1.      Wyposażenie bazy noclegowej
Minimalne wymagania dotyczące świadczenia usług noclegowych przez gospodarstwa agroturystyczne zawarte są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz.U. 2006 nr 22 poz. 169, z późn. zm.).
Dla wynajmowania miejsc i świadczenia usług w budynkach stałych minimalne wymagania to: ogrzewanie w całym obiekcie w miesiącach X–IV, minimum 18°C, instalacja sanitarna – zimna woda przez całą dobę i dostęp do wody ciepłej minimum 2 godziny rano i 2 godziny wieczorem, maksymalna liczba osób przypadająca na jeden węzeł higieniczno-sanitarny wynosi 15.
Dla wynajmowania miejsc noclegowych w pomieszczeniach wspólnych powierzchnia sal nie powinna być mniejsza niż 2,5 m2 na jedną osobę, przy łóżkach piętrowych – 1,5 m2, w pomieszczeniach musi być dostęp do węzła higieniczno-sanitarnego.
Dla wynajmowania samodzielnych pokoi minimalna powierzchnia dla pokoju 1- i 2- osobowego to 6 m2, w przypadku większych pokoi – dodatkowo 2 m2 na każdą osobę, w pomieszczeniach o wysokości co najmniej 2,5 m dopuszcza się łóżka piętrowe – powierzchnia pokoju może zostać zmniejszona o 20%, w pomieszczeniach musi być dostęp do węzła higieniczno-sanitarnego.
Dla wynajmowania miejsc na ustawienie namiotów i przyczep samochodowych teren powinien być wyrównany, suchy, uprzątnięty, z dostępem do punktu poboru wody, z miejscem wylewania nieczystości, pojemnikiem na śmieci i ustępem.
Dodatkowe minimalne wymagania związane są z dobrowolną kategoryzacją wiejskiej bazy noclegowej, prowadzoną przez Polską Federację Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne”. Szczegółowe wymagania kategoryzacyjne przedstawione będą w module VIII.
Elementy wyposażenia jednostki mieszkalnej
Minimalne wyposażenie wspólnych sal sypialnych, zgodnie z ww. rozporządzeniem, to: łóżka jednoosobowe o wymiarach minimum 80 × 190 cm, oddzielne zamykane szafki dla każdej osoby, stół, krzesła lub taborety – po 1 na osobę, lub ławy, wieszaki na odzież wierzchnią, lustro, oświetlenie ogólne.
Minimalne wyposażenie samodzielnych pokoi to: łóżko jednoosobowe o wymiarach minimalnych 80 × 190 cm lub łóżko dwuosobowe o wymiarach minimum 120 × 190 cm, nocny stolik lub półka przy każdym łóżku, stół lub stolik, krzesło lub taboret – 1 na osobę, nie mniej niż 2 na pokój, lub ława, wieszak na odzież oraz półka lub stelaż na rzeczy osobiste, pościel dla jednej osoby (kołdra lub dwa koce, poduszka, poszwa, poszewka na poduszkę, prześcieradło), oświetlenie – minimum jeden punkt świetlny o mocy 60W, zasłony okienne zaciemniające, kosz na śmieci.
Dla wynajmowania miejsc w namiotach, przyczepach mieszkalnych, domkach turystycznych i obiektach prowizorycznych minimalne wyposażenie to: oddzielne łóżka lub łóżka polowe dla każdego korzystającego z namiotu, umiejscowione w odległości nie mniejszej niż 30 cm pomiędzy łóżkami, półka lub stelaż na rzeczy osobiste, oświetlone i utwardzone dojścia.
Podstawowym wyposażeniem każdego pokoju gościnnego, samodzielnej jednostki mieszkalnej, domku letniskowego jest łóżko. Typy łóżek są następujące:
·        piętrowe,
·        podwójne,
·        pojedyncze,
·        sofa – kanapa z oparciem z tyłu i po bokach, w dzień do siedzenia, w nocy łóżko,
·        bliźniacze – łóżko podwójne zestawione z łóżek pojedynczych,
·        dostawka.
Typowa konstrukcja łóżka to drewniana lub stalowa rama, stelaż z elastycznych listew drewnianych oraz materac piankowy lub lateksowy. Ze względu na komfort, w gospodarstwach agroturystycznych powinny być stosowane łóżka o konstrukcji kontynentalnej (łóżka hotelowe). Są to łóżka tapicerowane, na nóżkach (lub kółkach), składające się z dwóch części: dolnej skrzyni drewnianej, wypełnionej sprężynami bonellowymi obłożonymi pianką poliuretanową, oraz części górnej – sprężynowego materaca kieszonkowego umieszczonego na skrzyni ze sprężynami. Dodatkowymi elementami wyposażenia łóżka są: wezgłowie (tapicerowany szczyt górny o wysokości ok. 1 m i szerokości równej podstawie łóżka lub szerszej), szczyt dolny (tapicerowany o wysokości ok. 60 cm, szerokości równej podstawie łóżka lub szerszej). W zależności od grubości materaca i wysokości nóżek, wysokość łóżka wynosi od 40 do 65 cm. O komforcie snu decyduje w dużej mierze zastosowany materac. Najlepszym rozwiązaniem jest stosunkowo twardy materac sprężynowo-kieszonkowy. Tego typu materac we wnętrzu wypełniony jest metalowymi sprężynami, które są pojedynczo opakowane w torebki z włókniny. Taka konstrukcja umożliwia dostosowanie każdej sprężyny osobno do kształtu ciała, a także zapewnia odpowiednią wentylację.
O jakości i trwałości decyduje liczba sprężyn przypadająca na metr kwadratowy materaca. Strona wierzchnia materaca pokryta jest obustronnie miękkim materiałem, np. pianką poliuretanową. Uzupełnieniem materaca podstawowego jest cienki (5–10 cm) materac nawierzchniowy, znajdujący się w bawełnianym pokrowcu, tzw. toper, umieszczony na materacu sprężynowym. Dodatkowym elementem może być specjalistyczne prześcieradło nieprzepuszczające cieczy, chroniące materac przed zalaniem, zabrudzeniem i alergenami (kurzem, roztoczami). Łóżko powinno posiadać atesty trudnopalności i wytrzymałości.
Nieodpowiednia poduszka może mieć negatywny wpływ na kręgosłup oraz jakość snu. Rozwiązaniem jest możliwość indywidualnego wyboru przez gości rodzaju i ilości poduszek. Producenci oferują wiele wypełnień poduszek:
·        puch i pierze gęsi lub kaczek – im więcej w mieszance puchu, tym poduszka jest bardziej puszysta i miękka; ten typ nie jest polecany dla alergików,
·        pianka poliuretanowa i pianka termoelastyczna – wypełnienie może tworzyć jeden kawałek pianki lub jej małe elementy; ten typ zapewnia dobre przystosowanie do kształtu i wagi ciała,
·        mikrowłókna – syntetyczne wypełnienie polecane dla alergików,
·        jedwab – polecane dla alergików,
·        lateks – poduszki o klasycznych kształtach lub profilowane i ortopedyczne.
Kołdry, podobnie jak poduszki, zróżnicowane są ze względu na wypełnienie i gramaturę zapewniającą komfort termiczny (kołdry letnie, zimowe, całoroczne i kołdry utrzymujące odpowiednią temperaturę). Spotykane wypełnienia to: puch, pierze, wełna, jedwab, granulat silikonowy, włókno poliestrowe, włókno silikonowe, bambus, włókno kukurydziane. Pokrycie wypełnienia również decyduje o komforcie i wytrzymałości kołdry. Stosowane są pokrycia: bawełniane, bawełniano-poliestrowe, satynowe, jedwabne, flizelinowe, teflonowe. Rozmiary kołder dwuosobowych to: 220 × 200 cm i 180 × 200 cm; rozmiar kołdry jednoosobowej to 140 × 200 cm.
Pościel stosowana w gospodarstwach agroturystycznych powinna spełniać wysokie wymagania wytrzymałościowe i estetyczne. Najczęściej stosowanym materiałem na poszwy, poszewki i prześcieradła jest bawełna o gramaturze tkaniny ok. 160 g/m2. Taka pościel jest odporna na częste prania w wysokiej temperaturze, maglowanie, dezynfekcję, środki wybielające, a ponadto jest przyjemna w dotyku, oddycha, dobrze chłonie pot. Biały kolor pościeli uważany jest za elegancki, neutralny, kojarzący się z czystością i świeżością, pasuje do każdego wystroju pokoju. Spotykane rozmiary prześcieradeł to: od 140/200 cm do 240/280 cm. Uzupełnieniem konfekcji pościelowej są narzuty na łóżka oraz koce.
Oprócz minimalnego wyposażenia pokoi w gospodarstwach agroturystycznych, wyposażenie uzupełniające może stanowić: szafa garderobiana z wieszakami, biurko, stolik okolicznościowy, bagażnik, fotel wypoczynkowy lub kanapa.
Wyposażeniem uzupełniającym może być również: telefon, telewizor, radio, wykładzina dywanowa, firany, zasłony, rolety, żaluzje, elementy dekoracyjne, sejf, szklanki, prasowalnica, minibar lub lodówka oraz akcesoria typu: igielnik, otwieracz do butelek, szczotka do ubrań, długopisy i materiały informacyjne, akcesoria obuwnicze, kapcie, czajnik, kubki.
Wyposażenie węzłów higieniczno-sanitarnych
Minimalne wyposażenie podstawowe węzłów higieniczno-sanitarnych dla wynajmowania miejsc i świadczenia usług w budynkach stałych, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie, to: natrysk lub wanna, umywalka z blatem lub półką, wieszak na ręcznik, WC, lustro z górnym lub bocznym oświetleniem, uniwersalne gniazdko elektryczne z osłoną, pojemnik na śmieci, dozownik do płynnego mydła i ręczniki papierowe.
Wyróżnia się trzy typy węzłów higieniczno-sanitarnych:
·        uproszczony – wyposażony tylko w umywalkę, natrysk i WC,
·        pełny – wyposażony w umywalkę, wannę z natryskiem oraz WC,
·        rozbudowany – wyposażony w obudowaną wannę, obudowaną umywalkę, natrysk, bidet oraz WC.
Ręczniki, podobnie jak pościel, powinny charakteryzować się dużą wytrzymałością mechaniczną, odpornością na wysokie temperatury i środki piorące, chłonnością wody, puszystością i miękkością. Typowe rozmiary ręczników to: 30 × 50 cm, 50 × 100 cm, 70 × 140 cm, 100 × 150 cm.

2.      Wyposażenie bazy żywieniowej
Wyposażenie bazy gastronomicznej w gospodarstwie agroturystycznym obejmuje wyposażenie kuchni, jadalni i aneksów kuchennych.
Wyposażenie kuchni zależy głównie od formy żywienia w gospodarstwie agroturystycznym, liczby i rodzaju wydawanych posiłków, powierzchni pomieszczeń kuchennych oraz możliwości finansowych właścicieli gospodarstwa. Wyróżnia się trzy formy żywienia gości:
·        wyżywienie pełne – oferta gospodarstwa agroturystycznego zapewniająca całościowe wyżywienie gości – na bazie własnej kuchni – z przygotowaniem dań przez personel gospodarstwa,
·        wyżywienie częściowe – udostępnienie własnego zaplecza kuchennego oraz własnych zasobów rolnych (zwierzęcych i roślinnych) do przygotowywania dań przez gości,
·        brak wyżywienia – goście gospodarstwa żywią się we własnym zakresie na bazie produktów zakupionych poza gospodarstwem.
Prowadząc pełną formę wyżywienia dla gości, należy złożyć do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego wniosek o wpis do rejestru zakładów żywienia zbiorowego. Po przeprowadzonej kontroli sanitarnej i spełnieniu wymagań właściciel gospodarstwa agroturystycznego otrzymuje decyzję do prowadzenia określonej formy żywienia gości.
Minimalne wyposażenie kuchni w zakładzie żywienia zbiorowego obejmuje: dwukomorowy zlewozmywak z bieżącą ciepłą i zimną wodą, urządzenia chłodnicze do przechowywania środków spożywczych łatwo psujących się, z zachowaniem segregacji asortymentowej, szafki kuchenne do przechowywania naczyń, sprzętu, środków spożywczych, dostateczną ilość sprzętu kuchennego w odpowiednim stanie sanitarno-technicznym, zapewnienie skutecznych metod mycia i dezynfekcji naczyń stołowych, wydzielone stanowisko do dezynfekcji jaj, szczelnie zamykane pojemniki na odpady.
Wymagania ogólne, jakie należy spełnić w pomieszczeniach, w których odbywa się żywienie gości w gospodarstwach agroturystycznych:
·        stan sanitarno-techniczny pomieszczeń kuchennych oraz zaplecza sanitarnego wraz z częścią magazynową, tj. ściany, sufity i podłogi czyste, bez wykwitów pleśni i łuszczącej się farby,
·        warunki do mycia i dezynfekcji naczyń stołowych oraz sprzętu kuchennego,
·        wyposażenie pomieszczeń – odpowiedni stan sanitarno-techniczny – czyste, nieskorodowane, nieuszkodzone, powierzchnie łatwe do utrzymania w czystości,
·        zabezpieczenie obiektu przed szkodnikami i zwierzętami domowymi: należy zwrócić uwagę na szczelność drzwi zewnętrznych, stan techniczny progów drzwi oraz zabezpieczenie uchylnych okien siatkami przeciw owadom,
·        zaopatrzenie w wodę: ujęcie wodociągowe lub ze studni własnej – woda przeznaczona do spożycia zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 61, poz. 417); jeżeli gospodarstwo podłączone jest do wodociągu, wymagana jest kserokopia decyzji PPIS o przydatności wody (z przedsiębiorstwa wodociągowego lub stacji sanitarnej); jeżeli gospodarstwo korzysta z własnego ujęcia właściciel gospodarstwa, musi zlecić badanie wody i okazać się orzeczeniem o przydatności wody do spożycia,
·        postępowanie z odpadami stałymi i ściekami: odpady powinny być gromadzone w szczelnych, zamykanych pojemnikach,
·        higiena personelu: osoba przygotowująca posiłki musi posiadać aktualne orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych, odzież ochronną i nakrycie głowy, powinna mieć możliwość korzystania z toalety oraz umywalki do mycia rąk wyposażonej w bieżącą ciepłą i zimną wodę, mydło dezynfekcyjne i rączniki jednorazowe. (http://www.wielkopolska.travel/agroturystyka/przepisy_prawne_w_agroturystyce_i_turystyce_wiejskiej/wymagania_sanitarne/)
Elementy, które mogą stanowić wyposażenie kuchni gospodarstwa agroturystycznego, przedstawiono w tabeli 3.1.
Tabela 3.1. Wyposażenie kuchni
Rodzaj
Elementy wyposażenia
Naczynia kuchenne
Do gotowania: czajniki, dzbanki, garnki, naczynia żeliwne
Do smażenia: patelnie
Do pieczenia: brytfanny, blachy i ruszty do pieczenia
Przybory kuchenne i drobny sprzęt
Sztućce kuchenne: łyżki kuchenne, noże kuchenne, widelce kuchenne
Do mięsa: nożyce i piły do kości, tłuczki, tasaki do mięsa, kloce masarskie
Do ryb: skrobaki do ryb
Do warzyw: obieraki do warzyw, ubijaki do ziemniaków, wyciskacze
Akcesoria cukiernicze: dzbanki, miarki, formy do ciast, otwieracze, tace
Inne: chochle, deski do krojenia, lejki, tarki, sitka, otwieracze, tace
Termosy i warniki
Pojemniki termoizolacyjne, termosy na płyny, termosy na żywność, warniki
Środki do utrzymania higieny
Kosze na odpadki, akcesoria do sprzątania, środki chemiczne
Zmywarki gastronomiczne
Zmywarki kapturowe, zmywarki uniwersalne, zmywarki do szkła, wyparzacze naczyń
Meble
Zlewy głębokie, stoły robocze, regały, okapy, szafki, półki wiszące, szafy magazynowe
Urządzenia grzewcze
Kuchenki gazowe lub elektryczne, piece kuchenne. bemary, frytownice, gofrownice, grille, kuchnie mikrofalowe, kuchnie indukcyjne, opiekacze, tostery, piece do pizzy, piekarniki, rożna, taborety gastronomiczne
Urządzenia rozdrabniające
Do mięsa: wilki do mięsa, maszynki do rozbijania mięsa
Do warzyw i owoców: obieraczki do ziemniaków, szatkownice do warzyw
Młynki do kawy i przypraw
Krajalnice
Miksery, roboty wieloczynnościowe
Urządzenia chłodnicze
Chłodziarki, zamrażarki, komory chłodnicze i mroźnicze, lady chłodnicze, schładzarki szokowe, szafy chłodnicze
Źródło: opracowanie własne
Wyposażenie jadalni zależy głównie od rodzaju posiłków i standardów obsługi konsumenta. Elementy wyposażenia przedstawiono w tabeli 3.2.

Tabela 3.2. Wyposażenie jadalni
Rodzaj
Elementy wyposażenie
Sztućce
Łyżki: łyżki stołowe, łyżeczki do herbaty, łyżeczki do espresso, łyżeczki deserowe, łyżeczki do lodów
Widelce: widelce stołowe, widelczyki do ciasta, widelce do ryb, widelce półmiskowe
Noże: noże stołowe, noże deserowe, noże do ryb, noże do masła
Porcelana
Talerze: talerze obiadowe, talerze głębokie, talerze śniadaniowe, talerze deserowe
Do kawy i herbaty: filiżanki, filiżanki do espresso, filiżanki do cappuccino, spodki, kubki, cukiernice, dzbanki
Miseczki, salaterki, półmiski, sosjerki, bulionówki
 Zestawy do przypraw, wazony
Szkło
Szklanki, kieliszki, dzbanki, salaterki., pucharki, talerzyki
Bielizna stołowa
Obrusy, serwetki
Napperony, laufry, skirtingi, moltony
Meble
Stoły, krzesła, fotele

Wyposażenie aneksów kuchennych w samodzielnych jednostkach mieszkalnych i domkach letniskowych obejmuje najczęściej: szafki kuchenne, chłodziarkę, zlewozmywak, płytę grzewczą, podstawowe naczynia kuchenne i stołowe oraz sztućce.
Wyposażenie bazy gastronomicznej w gospodarstwie agroturystycznym może być uzupełnione o: wędzarnie, piece chlebowe, grille.

3.      Wyposażenie bazy sportowo-rekreacyjnej
Wyposażenie bazy sportowo-rekreacyjnej w dużym stopniu zależy od możliwości finansowych właścicieli gospodarstwa, możliwości adaptacji pomieszczeń na cele rekreacyjne, a także od lokalizacji gospodarstwa, np. nad jeziorem, rzeką, w górach, w pobliżu lasu. Do najczęściej spotykanego wyposażenia sportowo-rekreacyjnego w gospodarstwach agroturystycznych należą: place zabaw dla dzieci, rowery, piłki.
W gospodarstwach agroturystycznych skategoryzowanych według zasad Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwo Gościnne” minimalna ilość urządzeń rekreacyjnych wynosi 2 dla kategorii jedno słoneczko, 3 dla kategorii dwa słoneczka i 4 dla kategorii trzy słoneczka.
Poniższa tabela przedstawia proponowane wyposażenie sportowo-rekreacyjne, które może posiadać gospodarstwo agroturystyczne.

Tabela 3.3. Wyposażenie sportowo-rekreacyjne gospodarstwa agroturystycznego

Rodzaj aktywności, rodzaj wyposażenia
Elementy wyposażenie
Sprzęt fitness
Bieżnie stacjonarne, rowery stacjonarne, steppery treningowe, orbitreki eliptyczne, twistery obrotowe, masażery, hula-hoop, maty do ćwiczeń, skakanki, piłki gimnastyczne, drążki do ćwiczeń
Sprzęt do ćwiczeń siłowych
Atlasy treningowe, drążki ćwiczeniowe, gryfy i sztangi sportowe, ławki do ćwiczeń, hantle
Sporty towarzyskie i precyzyjne
Stoły i akcesoria bilardowe, stoły i piłeczki do piłkarzyków, stoły do cymbergaja, stoły do hokeja, tarcze i komplet rzutek do darta, zestawy do gry w boule, warcaby, szachy, powerball, frisbee
Gry i zabawy dla dzieci
Namioty: domek, tunel, igloo, zestawy klocków, lalki, figurki, samochody, kolejki, konsole do gier, karaoke, masy plastyczne, składanki, puzzle, pieczątki i stemple, artykuły papiernicze, gry planszowe, łamigłówki, gry logiczne, gry rodzinne, gry karciane, gry strategiczne i ekonomiczne, trampoliny
Gry zespołowe
Piłka nożna: bramki przenośne, piłki
Piłka siatkowa: piłki i komplety do siatkówki
Koszykówka: piłki, stojaki i tablice
Piłka ręczna: piłki i bramki,
Tenis i badminton
Tenis stołowy: stoły, rakiety i piłeczki
Tenis ziemny: rakiety, siatki i piłki
Badminton: rakietki, siatki i lotki
Skating
Rolki, łyżworolki, wrotki dziecięce, deskorolki, hulajnogi, kaski, ochraniacze
Rowery
Rowerki trójkołowe, rowery górskie, rowery trekkingowe, tandemy, kaski rowerowe
Sprzęt wodny
Deski do pływania, piłki wodne, kółka nadmuchiwane, makaron pływacki, kamizelki asekuracyjne, narty wodne, kajaki, łodzie wiosłowo-motorowe, pontony, canoe, jachty i łodzie żaglowe, windsurfing, kitesurfing
Sporty zimowe
Łyżwy, narty, buty, kijki zjazdowe, narty, buty, kijki biegowe, deski, buty snowboardowe, kaski, gogle, sanki, ślizgi, nartosanki, rakiety śnieżne
Nordic walking, trekking, orienteering
Kijki nordic walking, kije trekkingowe, lampiony – znaczniki punktu kontrolnego
Sprzęt jeździecki
Przybory do pielęgnacji konia, kantary i uwiązy, ogłowia i wodze, siodła, lonże, bryczki, powozy
Sprzęt wędkarski
Zestawy spławikowe, spinningowe, dla dzieci, łodzie wędkarskie, podbieraki, siatki, krzesła
Place zabaw dla dzieci
Bujaki, huśtawki wagowe, huśtawki wahadłowe, ślizgawki, urządzenia wspinaczkowe, równoważnie, drążki do podciągania, ławki, altanki, domki, karuzele, piaskownice, sprężynowce, urządzenia fitness, parki linowe
Mała architektura ogrodowa
Meble ogrodowe stalowe, rattanowe, granitowe, drewniane, aluminiowe, stalowe, hamaki, parasole, altany, miejsca na ognisko
Obserwacje przyrodnicze i astronomiczne
Lunety , lornetki, teleskopy, mikroskopy, lupy, noktowizory
Nauka rękodzieła i gry na instrumentach
Farby akrylowe, akwarelowe, do szkła i ceramiki, do twarzy i ciała, do tkanin, olejne, kredki, ołówki, krosna malarskie, pędzle, palety, papiery, podobrazia, sztalugi, dłuta rzeźbiarskie, akcesoria hafciarskie, koła garncarskie, masy ceramiczne, piece do wypalania ceramiki i szkła, noże do carvingu, instrumenty muzyczne
Źródło: opracowanie własne



Bibliografia

Literatura obowiązkowa
Sikora J., Agroturystyka. Przedsiębiorczość na obszarach wiejskich, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2012.
Mikuta B., Żelazna K., Organizacja ruchu turystycznego na wsi, Wydawnictwo Format – AB, Warszawa 2004.
Knecht D., Agroturystyka w agrobiznesie, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009.
Literatura dodatkowa
Czerwińska-Jaśkiewicz M., Marketing w agroturystyce, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2013.
Derek M., Kowalczyk A., Zagospodarowanie turystyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Przezbórska L., Sznajder M., Agroturystyka, Wydawnictwo PWE, Warszawa 2005.

Netografia